Dokumenty Życia Społecznego
Dokumenty ulotne, zwane też dokumentami życia społecznego, opisują wszystkie sfery życia, obejmujące takie dziedziny jak kulturę, politykę, gospodarkę, życie rodzinne i towarzyskie, szkolnictwo, wojsko, zdrowie. Spośród zbioru, liczącego około 200 tys. obiektów, do digitalizacji w ramach projektu POPC wybrano ponad 800 dokumentów ulotnych: zaproszeń, apeli, odezw, afiszy, programów, fotografii.
Na szczególną uwagę zasługuje kolekcja najstarszych fotografii z przełomu XIX i XX w., która reprezentuje prace europejskich zakładów fotograficznych od Paryża, Wiednia poprzez Warszawę, Toruń, Inowrocław, Grudziądz po Wilno, Lwów i Petersburg. Pozwala ona prześledzić historię przemian społecznych, zmieniające się tendencje w sztuce i modzie oraz rozwój technologii od lat 60. XIX w. do 1945 r. Kolekcja ta ma także ogromne wartości poznawcze: dokumentacyjne, techniczne, ikonograficzne i artystyczne. Wyróżnić w niej można kilka kategorii ikonograficznych: fotografia krajobrazowa (widoki miast, zabytki, detale architektoniczne), portrety indywidualne w ujęciu klasycznym (głowa i ramiona) i reprezentacyjnym (cała postać) oraz zbiorowe, tzw. fotografia teatralna (dokumentująca sceny z przedstawień teatralnych). Reprezentantem fotografii portretowej jest portret księcia Leona Sapiehy (1809-1978) pochodzący z wiedeńskiego atelier fotograficznego prowadzonego w latach 1856-1883 przez malarza, litografa i fotografa Carla von Jagemanna.
[Portret mężczyzny z wąsami á la kierownica]
[Portret młodej kobiety]
[Portret księcia Leona Sapiehy]
Wybitnym przykładem fotografii krajobrazowej są kalotypie Edwarda Mertensa (1860-1919), na których zobrazowane zostały XIX-wieczne miasta polskie i niemieckie m.in. Chełmno. Fotografie te wyróżniają się wysokim poziomem warsztatowym i artystycznym poprzez wyraźne nawiązanie do XIX-wiecznego malarstwa krajobrazowego.
Culm
Najstarszych toruńskich fotografów reprezentują: Julius Liebig (- 1968), Aleksander Jacobi (1819-1894), który zasłynął w drugiej połowie lat 60. XIX w. jako dokumentalista najważniejszych zabytków Torunia, natomiast grudziądzkich - Franz Czempiński prowadzący atelier w latach 1875-1889 przy ulicy Wybickiego. Z przełomu wieków XIX i XX pochodzą portrety firmy toruńskiej Kruse & Carstensen, gdzie chętnie fotografowali się Polacy oraz Teofila Pielatowskiego z Inowrocławia, który był znany jako wydawca pocztówek. Toruńskie środowisko fotografów z I połowy XX w. do 1945 r. reprezentowane jest przez firmy, wymienione tutaj w porządku chronologicznym: Bruno Adama, Johna Melnickiego i Schuberta Guido, Maxa Hoyesa, Franciszka Jakowczyka, Studio „Gryf” Zygmunta Ziółkowskiego, „Laboratorium Fotograficzne” Rudolfa Loski, Braci Mielnickich, Franciszka Kanjerskiego, K. Grabkowskiego z Podgórza, Hermana Spychalskiego, Franza Drosdowskiego, Foto-Atelier Thorn an der Mauer i Kurta Grimma.
[Widok na kościół śś Janów od strony Starego Rynku]
Przedstawicielami wileńskiej fotografii z przełomu XIX i XX są firmy: S. Fleury&Baczanski, Czyż&Freres, J. Kaczyński oraz fotografowie: Józef Czechowicz, Bronisław Miedzionis, Leonard Siemaszko, Józef Łoziński, Jan Bułhak.
Zamordowanie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ; Gazeta Kaliska : Dodatek nadzwyczajny
Do żołnierzy Polskich List 31, Źle się bawią kierownicy Wasi!
Kolejną kolekcją, o której warto wspomnieć, są druki ulotne z okresu II Rzeczypospolitej. Dokumenty te utrwalają bardzo ważne wydarzenia w dziejach Niepodległej: proces powstawania państwa polskiego w latach 1918-1919 r., wojnę polsko-bolszewicką (1919-1921), konflikty: polsko-ukraińskie i polsko-litewskie, zabójstwo prezydenta II RP Gabriela Narutowicza w 1922 r. czy zamach stanu w 1926 r. Zbiór ten może służyć za świadectwo procesów społecznych zachodzących w czasie budowania nowej państwowości m.in. wzrostu świadomości wpływu na życie polityczne kraju.