Pocztówki

Miasta i miasteczka z regionu kujawsko-pomorskiego i pomorskiego w dawnej pocztówce z kolekcji Gabinetu Zbiorów Graficznych Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu / Elżbieta Hudzik

Prezentowane pocztówki z Gabinetu Zbiorów Graficznych Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu są tylko niewielkim ułamkiem ogromnego ponad 180-tysięcznego zbioru. Wybrane w ramach projektu 500 kart pocztowych ilustruje region kujawsko-pomorski i pomorski z jego zabytkowymi miastami i miasteczkami. Najstarsze pochodzą z końca XIX w. Opracowano także te z początku wieku oraz lat pierwszej wojny światowej, po okres międzywojenny włącznie. Stanowią one bezcenną dokumentację historycznych wydarzeń, miejsc, obiektów, których często już nie ma, albo zostały całkowicie zmienione.

Do jednych z ciekawszych przykładów należy pocztówka z 1904 r. ukazująca nieistniejący już Dom Zdrojowy z ogrodami na Westerplatte zatytułowana Seebad Westerplatte. Kurhaus mit Garten, czy pocztówka z Brodnicy powstała przed 1921 r., ukazująca Duży Rynek, który niegdyś był placem targowym oraz nieistniejący już pomnik wojenny.

Wszystkie prezentowane obiekty mają wartość nie tylko ikonograficzną i dokumentalną, ale często też charakteryzują się wysokimi walorami estetycznymi i artystycznymi. Szczególnie kartki z przełomu XIX i XX w., nawiązując swoimi zdobieniami do panującego wówczas w całej Europie stylu secesji. Na pocztówkach często wykorzystywane były oryginalne fotografie przedstawiające zabytki miast i miasteczek naszego regionu, na przykład czarno-białe zdjęcie Wieży Mazurskiej (Bocianiej) w Brodnicy ukazane w wypukłym owalu, ale także reprodukcje malarstwa bardziej lub mniej znanych artystów zarówno polskich jak i obcych. Przykładem może być pocztówka z reprodukcją obrazu Paula Kreisela przedstawiająca Dom Galeriowy przy ulicy Rzeźnickiej w Gdańsku.

Seebad Westerplatte. Kurhaus mit Garten

Do ciekawych przykładów należy pocztówka–cegiełka Komitetu Budowy Kościoła Garnizonowego w Inowrocławiu z 1927 r. przedstawiająca projekt tegoż gmachu. Nie brakuje także oryginalnych litografowanych pocztówek, projektowanych często przez znanych artystów malarzy i ilustratorów. Przykładem może być pochodząca z 1901 r. pocztówka wykonana techniką chromolitografii z pozdrowieniami z Chełmży Gruss aus Culmsee, która przenosi nas do tego pięknego i zabytkowego miasta, ukazując na trzech obrazkach panoramę miasta, ówczesny Kościół Ewangelicki wraz z Katedrą oraz cukrownię z jadącym przed nią parowozem z wagonami [KP.29].

Gruss aus Culmsee

Projekt budowy kościoła Garnizonowego w Inowrocławiu poświęcenie kamienia węgielnego obyło się dnia 18 września 1927 r.

Danzig. Kanzelhaus Baumannshof

Oprócz zabytków pocztówki ukazywały również postaci z tego czasu, a także ciekawe, zmieniające się wraz z epoką witryny sklepowe. Życie zatrzymane w kadrze, a uchwycone na ulicy Toruńskiej w Inowrocławiu, możemy zaobserwować między innymi na kolorowanej karcie pocztowej wydanej po 1910 r., gdzie obok bryczki z zaprzęgiem konnym widać ludzi w strojach z epoki. Ukazywano na kartach pocztowych również ciekawe sceny rodzajowe, czego przykładem jest malownicza pocztówka z lekko karykaturalnym ujęciem Rynku Rybnego w Gdańsku na pierwszym planie. Przedstawia ona przekupki i handlarki rybami na nadbrzeżu oraz miniaturowe ujęcie fragmentu panoramy miasta nad kanałem. 

Fischmarkt in Danzig

Inowrocław : ul. Toruńska

Brodnica

W okresie wzmożonych starań Polaków o odzyskanie niepodległości na pocztówkach zaczęły pojawiać się motywy patriotyczne, takie jak Orzeł Biały, czy polska flaga. Motywy te ukazywały się również tuż po odzyskaniu niepodległości i w okresie międzywojennym. Przykładem takich pocztówek są karty z kościołem klasztornym oraz zamkiem w Świeciu nad Wisłą opatrzone biało-czerwoną bordiurą z motywem Orła Białego i Pogonią .

Świecie n. W. kościół klasztorny 

Pocztówki wydawane były w tamtym czasie głównie przez księgarzy oraz właścicieli składów materiałów piśmienniczych. W celach reklamowych pocztówki wydawali także właściciele znanych hoteli i restauracji. Karty pocztowe z naszego regionu do pierwszej wojny światowej wydawane były głównie przez niemieckich wydawców z miast prezentowanych na danej pocztówce, ale także w innych miastach między innymi w Berlinie, czy Lipsku. W okresie międzywojennym natomiast dominowali wydawcy polscy. 

Poprzedni Następny