Pozycje
-
II wydanie dzieła Mikołaja Kopernika „De revolutionibus”.
-
Zachowany w toruńskiej Książnicy Kopernikańskiej egzemplarz „De revolutionibus” pochodzi ze zbiorów Biblioteki Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, co potwierdza pieczęć „Koenigliches Gymnasium Zu Thorn”. Oprawa wtórna pergaminowa po konserwacji-restauracji, wykonanej w roku 1961 przez Tadeusza Tuszewskiego w Warszawie. Zachowano elementy z pierwotnej oprawy: pergaminowy grzbiet, przyklejony na pasek płócienny i doszyty do bloku po ostatniej składce oraz fragment górnej okładziny z wyżej wspomnianym złoconym superekslibrisem (herb z przedstawieniem bukietu róż i lilii wyrastającego z jednej gałązki, ujęty w wieniec laurowy). Na grzbiecie pochodzącym z pierwotnej oprawy oraz na wyklejce górnej oprawy zachowała się dawna sygnatura J.4°42. Po karcie 59 wklejono szesnastowieczną mapę drzeworytową „Charta Cosmographica, Cum Ventorum Propria Natura Et Operatione” autorstwa Petera Apiana i Gemmy Frisiusa. -
Egzemplarz „De revolutionibus” należący do toruńskiej Biblioteki Uniwersyteckiej pochodzi z Królewca, z Biblioteki Zamkowej księcia Albrechta Hohenzollerna (1490–1568). Odnotowany został w katalogu Biblioteki Zamkowej przez jej pierwszego bibliotekarza, Felixa Königa Polyphema (1500–1549). Na stronie tytułowej druku znajduje się odręczna sygnatura Kk.36.I naniesiona przez kolejnego książęcego bibliotekarza, Heinricha Zella (1518-1564). Cechą indywidualną toruńskiego egzemplarza jest ślad nieznanego czterowersowego tekstu odbity obok drzeworytu przedstawiającego model heliocentryczny. Przypuszczalnie odbicie to powstało przypadkowo w drukarni, a tekst nie pochodzi z dzieła Kopernika. Drukowi „De revolutionibus” towarzyszą dwa współoprawne dzieła o tematyce astronomicznej: „Poeticon Astronomicon” przypisywany Hyginusowi (ok. 100–200) (wyd. Kolonia 1534) oraz VII i VIII księga „Almagestu” Ptolemeusza (ok. 100–ok. 168) (wyd. Kolonia 1537). -
Edycja warszawska jest czwartym w kolejności chronologicznej wydaniem „De revolutionibus”. Jest to zarazem pierwsze dwujęzyczne wydanie „O obrotach” w języku oryginału, czyli po łacinie oraz tłumaczenie traktatu Kopernika na język narodowy – polski. Praca została wydana przez dyrektora Obserwatorium Astronomicznego w Warszawie – Jana Baranowskiego (1800–1879), profesora astronomii w Szkole Głównej w latach 1862–1869. -
Staloryt -
Tomik zawiera przedmowę i jedenaście rozdziałów pierwszej księgi „De revolutionibus”. Obok tekstu łacińskiego jest tu także tłumaczenie na język francuski. -
Pierwszy przekład „De revolutionibus” na język hiszpański w tłumaczeniu Manuela Tagüeňa Lacorte i Carlosa Moreno Caňadas. -
Drzeworyt -
Drugie, pełne wydanie „De revolutionibus” w języku niemieckim. Tłumaczenia dokonał C. L. Menzzer, profesor gimnazjalny w Halberstadt i astronom z wykształcenia. Przekład ten, zawierający niemało błędów, jest jednak dziś wysoko oceniany za merytoryczną spoistość i poprawność treści tekstu. -
Miedzioryt punktowy -
„Efemerydy” obejmujące okres od 1595 do 1655 r., oparte na systemach Kopernika i Tychona Brahego. David Origanus był urodzonym w dzisiejszym Kłodzku matematykiem, astronomem i flozofem. Swoje życie naukowe związał z uniwersytetem we Frankfurcie nad Odrą. Jest autorem efemeryd, w których posługiwał się systemami Kopernika oraz Tychona Brahego, co umożliwiało porównanie obu modeli.
-
Przekład „De revolutionibus” na język serbski. Cechą charakterystyczną języka serbskiego jest stosowanie dwóch form zapisu, zarówno cyrylicą, jak i alfabetem łacińskim. Tłumaczenie dzieła Kopernika zostało zapisane alfabetem łacińskim. -
Przekład pierwszej księgi „De revolutionibus” na język czeski. Przekład opracowany przez Zdenka Horskýego z okazji 500-lecia urodzin Kopernika, opublikowany w późniejszym czasie. Czeskie tłumaczenie zostało wykorzystane w tłumaczeniu „De revolutionibus” na język słowacki (Bratysława 1974). W 2016 r. opublikowano poprawione tłumaczenie pierwszej księgi w przekładzie Zdenka Horskýego. -
Nowy przekład „De revolutionibus” na język polski ukazał się jako tom II serii „Mikołaj Kopernik Dzieła wszystkie”, opublikowany przez Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Przekład: Mieczysław Brożek, Stefan Oświecimski, komentarz: Aleksander Birkenmajer, Jerzy Dobrzycki, redaktor tomu: Jerzy Dobrzycki. Przekład na język angielski wydany przez Państwowe Wydawnictwo Naukowe, w tłumaczeniu amerykańskiego historyka astronomii Edwarda Rosena ukazał się jako tom II serii „Nicholas Copernicus Complete Works”. -
Przekład na język słoweński przedmowy oraz jedenastu pierwszych rozdziałów księgi pierwszej „De revolutionibus”. Równolegle zamieszczony jest tekst łaciński tej części pracy Kopernika. Przekład ten zaopatrzony jest w obszerny komentarz tłumacza. -
Pierwszy przekład „De revolutionibus” na język rosyjski w opracowaniu Ivana N. Vesolovskiego. Wolumin obok „De revolutionibus” zawiera także inne pisma astronomiczne Mikołaja Kopernika. Ukazał się on w serii Klasycy nauki Akademii Nauk ZSRR. -
Obchody 550-lecia urodzin Mikołaja Kopernika, Toruń 2023 -
Przekład „De revolutionibus” na język słowacki. Tłumaczenie zostało opracowane na podstawie łacińskiej edycji dzieła Kopernika wydanej w Monachium w 1949 r. Przedmowy oraz księgi 1, 2 i 5 najpierw zostały przełożone na język czeski, a następnie dopiero na język słowacki, natomiast pozostałe księgi zostały przetłumaczone bezpośrednio z łaciny na język słowacki. [preklad Zdenĕk Horskỳ, Michal Kušik, Július Sopko, Augustín Valentovič, Dobroslava Vaculíková] -
Drugi pełny przekład „De revolutionibus” na język angielski. -
Pierwsze tłumaczenie „De revolutionibus” na język angielski ukazało się już w 1576 r. Był to przekład kilku rozdziałów pierwszej księgi, które znalazły się w pracy Thomasa Diggesa „A perft description of the caelestial orbes…”, która z kolei ukazała się jako dodatek do wznowienia pracy ojca Thomasa – Leonarda Diggesa „A prognostication euerlastinge of right good effect”. Niestety, druk ten nie jest dostępny w żadnej z polskich bibliotek. Pierwsze pełne tłumaczenie dzieła Kopernika na język angielski ukazało się w 1939 r. Było to jednak wydanie wykonane techniką powielania, opublikowane w niskim nakładzie. Drukiem tłumaczenie to ukazało się dopiero w 1955 r. w serii „Great Books of the Western World”, wydawanej pod redakcją Maynarda Hutchinsa przez Encyclopaedia Britannica przy współpracy Uniwersytetu w Chicago. -
Urodzony na Dolnym Śląsku Witelo w swojej działalności naukowej skupiał się na zjawiskach optycznych oraz fizjologicznych i psychologicznych aspektach postrzegania. Analizował rozchodzenie, rozpraszanie i załamywanie się światła oraz złudzenia wzrokowe wywołane przez zjawiska świetlne. W swojej pracy wykorzystywał dokonania arabskiego uczonego Alhazena (ok. 965–1039). -
Kolejny przykład wydania komentowanego „Tractatus de Sphaera” Johannesa de Sacrobosco. Autorem komentarza był – podobnie jak w wypadku Inc.II.55 adl.7 – Václav Fabri z Czeskich Budziejowic (ok. 1455–1518). -
Johannes de Sacrobosco (Ioannes de Sacro Bosco, John of Holywood) był matematykiem i astronomem, wykładał na Uniwersytecie Paryskim. Ok. 1230 r. powstało jego najlepiej znane dzieło, „Tractatus de Sphaera” / „Sphaera Mundi”, które stało się podstawowym podręcznikiem astronomii aż do połowy XVII w. Było wielokrotnie kopiowane, a po raz pierwszy ukazało się drukiem w 1472 r. w Ferrarze. W kolejnych latach pojawiały się liczne nowe wydania i komentarze następnych pokoleń astronomów. „Tractatus de Sphaera” składa się z czterech rozdziałów, z których pierwszy dotyczy kształtu i miejsca Ziemi w sferycznym Wszechświecie, drugi omawia sfery niebieskie, trzeci opisuje wschody i zachody ciał niebieskich w zależności od miejsca obserwacji, a czwarty daje krótkie wprowadzenie do teorii Ptolemeusza o planetach i zaćmieniach. Sacrobosco uważał, że Ziemia jest kulą i zgodnie z modelem geocentrycznym stanowi centrum Wszechświata. Przykład wydania komentowanego „Tractatus de Sphaera” Johannesa de Sacrobosco. Autorem komentarza był czeski matematyk, astrolog, teolog i lekarz Václav Fabri z Czeskich Budziejowic (ok. 1455–1518).
-
Oryginalne rysunki faz Wenus sporządzone przez Galileusza oraz schematyczny obraz powstawania faz w modelu geocentrycznym i heliocentrycznym. W modelu geocentrycznym nie ma szansy zobaczyć obserwowanych przez Galileusza kwadr i pełni Wenus -
Heliograwiura